Complementaire zorg

Complementaire zorg

Er is een uitgebreid aanbod aan pijnstillers, echter ze brengen bijna allemaal wel enige vorm van bijwerkingen met zich mee. Complementaire zorg / Integrative Nursing en niet-farmacologische interventies zijn daarom een zinvolle aanvulling op de farmacologische interventies en ondersteunen deze.

Algemeen

Complementaire zorg wordt steeds vaker benoemd met de vanuit Amerika overgenomen naam, Integrative Nursing; deze termen worden door elkaar gebruikt en betekenen hetzelfde. Complementaire zorg is aanvullende zorg, die gegeven wordt naast de reguliere zorg die men krijgt voor de aandoening. Complementaire zorg gaat uit van een holistische benadering waarbij de zorg de lichamelijke, emotionele, mentale, spirituele en sociale behoeften omvat. (V&VN, complementaire zorg).

Uit onderzoeken blijkt dat er in de maatschappij steeds meer belangstelling is voor complementaire zorg (Integrative Nursing). Mensen zoeken balans en welbevinden, en steeds meer mensen combineren reguliere zorg met aanvullende therapieën. Patiënten/cliënten willen graag dat deze zorgvormen geïntegreerd worden in de gezondheidszorg. (V&VN, expertisegebied verpleegkundige complementaire zorg, 2016). Zorgprofessionals willen een bijdrage leveren aan het welbevinden en comfort van cliënten. Complementaire zorg sluit aan bij ‘positieve gezondheid’ (Machteld Huber).

Complementaire zorg kan een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering of het behouden van de kwaliteit van het leven van cliënten. Complementaire zorg door verpleegkundigen/verzorgenden beoogt geen therapie, maar juist een aanvulling te zijn ten behoeve van het welbevinden.

Complementaire zorg is holistisch, persoonsgericht en gebaseerd op relaties. De verpleegkundige richt zich op het versterken van het zelfhelend vermogen van de mens door duurzame onderbouwde en non-invasieve interventies te integreren in de verpleegkundige zorg, met als doel gezondheid te versterken en welzijn van zowel cliënt als zorgverlener te stimuleren. (European Network Integrative Nursing, 2017).

Complementaire zorg (CZ)/Integrative Nursing (IN) is gebaseerd op evidence based practice en best practice based. Vanuit de holistische visie worden alle aspecten van de cliënt meegenomen om tot een juiste interventie te komen. Aan de inzet van complementaire interventies heeft een proces plaatsgevonden van klinisch redeneren, waaronder ook wordt onderzocht of de cliënt openstaat voor complementaire interventies. In zorgplannen worden de toepassingen en effecten gerapporteerd, geëvalueerd en zonodig bijgesteld.

Pijn is het domein van de verpleging

Klinisch redeneren is het uitgangspunt om gebruik te maken van CZ/IN bij pijn. Deze CZ/IN interventies beïnvloeden op enigerlei wijze het poortsysteem, de sympathicus, ze zorgen ook voor aanmaak van endorfines.

Interventies worden in overleg met de cliënt ingezet. Daarnaast is het van belang om de wensen, de indicaties en contra-indicaties van de desbetreffende interventie te kennen. De interventies kunnen vaak ook zelfstandig opgepakt worden door de cliënt of zijn naaste als onderdeel van het zelfmanagement van de cliënt. De interventie en bevindingen behoren in het individueel zorgplan te worden opgenomen. Niet-farmacologische interventie wordt ook meegenomen in dit onderdeel.

Indien je zelf niet deskundig bent tav. een interventie, raadpleeg een deskundige collega.

Interventies

  1. Toepassing van warmte of koude

Warme kompressen kunnen veel comfort en rust geven, ze zijn doorbloeding bevorderend, pijnstillend, rustgevend en emotioneel verlichtend. Koude kompressen kunnen worden ingezet om de warmte uit een gebied te halen, het kan ontstekingsremmend werken en kan het weefsel kalmeren. Daarnaast kan de zwelling worden gereduceerd.

  1. Ontspanningsoefeningen / ademhalingsoefeningen

Middels afleiding kan een pijnstillend effect worden bereikt.

  1. Muziektherapie

Zowel actieve als passieve muziek kunnen bijdragen aan het verminderen van pijn en angst. Het kan zowel de bloeddruk als de hartslag laten dalen.

  1. Aromazorg

Raadpleeg voor juiste inzet van etherische olie een deskundige, die een (verpleegkundige) opleiding aromazorg heeft gevolgd. Essentiële olie heeft diverse toepassingsmogelijkheden: verdamping, inhaleren, aromapatch of via massage.

  1. Hand- en voetmassage

Een hand- of voetmassage kan ontspannend werken. Het kan relatief makkelijk worden ingezet en eventueel worden aangeleerd aan mantelzorgers. Het met aandacht aanraken kan al zorgen voor een reductie van pijn.

  1. Energetische interventies

Therapeutic Touch en Healing Touch kunnen tevens bijdrage aan een reductie van pijn. Echter dienen deze interventies wel uitgevoerd te worden door professionals met aantoonbare ervaring.

  1. Aquazorg

Een voetenbadje kan bijdragen aan een stukje afleiding van gedachten en emoties. Dit kan eventueel gecombineerd worden ingezet met aromatherapie. Daarnaast kan een koele buikwassing worden ingezet ter ontspanning of bij obstipatie. Een koolzuurbad kan eventueel worden ingezet bij stijfheid of neuropathie.

Meer informatie

Bulechek, G.M., Butcher, H.K., McCloskey Dochterman, J. (2016). Verpleegkundige interventies. Reed Business, Amsterdam.


Busch, M., Huisman, A., Hupkens, S., Visser, A. (2006). Inleiding complementaire zorg. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen.


Kerkhof-Knapp Hayes, M. (2016). Complementaire Zorg in de Palliatieve Zorgverlening. Kicozo-Kennisinstituut Complementaire Zorg, Wernhout


Strijbol, N., Jansen, C. (2016). Expertisegebied verpleegkundige complementaire zorg. Drukkerij ten Herkel, Loosdrecht.


Akbari, F., Rezaei, M., Khatony, A. (2019). Effect Of Peppermint Essence On The Pain And Anxiety Caused By Intravenous Catheterization In Cardiac Patients: A Randomized Controlled Trial. PMID: 31695482 PMCID: PMC6814313 DOI: 10.2147/JPR.S226312.



Hyung Lee, J. (2016). The Effects of Music on Pain: A Meta-Analysis. PMID: 27760797 DOI: 10.1093/jmt/thw012


Rapaport MH, Schettler P, Larson ER, Edwards SA, Dunlop BW, Rakofsky JJ, et al. (2016) Acute Swedish massage monotherapy successfully remediates symptoms of generalized anxiety disorder: a proof-of-concept, randomized controlled study. J Clin Psychiat. 2016;77(7):e883–891. doi: 10.4088/JCP.15m10151.


Seyyed-Rasooli, A., Salehi, F., Mohammadpoorasl, A., Goljaryan,S., Seyyedi, Z., Thomson, B. (2016). Comparing the effects of aromatherapy massage and inhalation aromatherapy on anxiety and pain in burn patients: A single-blind randomized clinical trial. PMID: 27575673 DOI: 10.1016/j.burns.2016.06.014


Tabatabaeichehr, M., Mortazavi, H. (2020). The effectiveness of Aromatherapy of labor pain and anxiety: A systematic review. PMID: 32874088 PMCID: PMC7445940 DOI: 10.4314/ejhs.v30i3.16