5. Begeleiding/monitoring
Omdat pijn een enorm complex fenomeen kan zijn, is er vaak langdurige begeleiding en monitoring nodig door een multidisciplinair team. Voor de monitoring van de pijn wordt vaak een beroep gedaan op de verzorgende en (wijk)verpleegkundige. Dit vraagt van de professional een goede kennis over deze thematiek en over hoe deze groep zorgvragers goed geholpen kan worden.
Het verpleegplan
Voor de verpleegkundige behandeling van pijn, kun je gebruik maken van de voorbeeld-zorgplannen: Omaha System, ICF en NANDA-NOC-NIC.
Begeleiding en monitoring in de palliatieve en terminale fase
Pijn is een zeer veel voorkomend probleem in de palliatieve en terminale fase. Goede monitoring van de ontwikkeling van pijn is daarom noodzakelijk. Tijdig interveniëren bij het ontstaan van pijn, draagt bij aan het vergroten van comfort en kwaliteit van leven, wat in deze fase van het leven voorop staat. Het geven van voorlichting, advies en instructie over pijn aan zowel de cliënten en de mantelzorgers, kan bijdragen aan een beter begrip van het probleem en ook aan de manier waarop iemand met de pijn omgaat (coping). In iedere levensfase is het omgaan met pijn van belang, maar door de hoge incidentie is het in de palliatieve en terminale fase extra belangrijk.
Revalidatie
Een belangrijk doel van de behandeling van pijn is revalidatie. Dit is met name het geval bij patiënten met chronische pijn. Het valt op dat de prevalentie van pijn bij mensen met een psychiatrische stoornis hoger is dan bij mensen zonder psychiatrische voorgeschiedenis. Pijn en de bijkomende beperkingen van de pijn, kunnen tevens bijdragen aan de ontwikkeling van psychosociale problemen, waardoor de screening op bijvoorbeeld een depressie belangrijk onderdeel is van het werk van de verpleegkundige (en waar nodig de arts en psycholoog). Psychiatrische aandoeningen hebben regelmatig invloed op de pijnbeleving en het pijngedrag dat patiënten vertonen. Afhankelijk van de hulpvraag kan de behandeling gericht zijn op revalidatiegeneeskunde of op psychiatrie.
Een bekende misvatting is dat de pijn tussen de oren zit en volledig psychisch zou zijn. Dit is dan vaak ook de reactie van de patiënt als deze wordt verwezen naar een psycholoog of psychiater. Het doel van deze verwijzing is zeker niet om iemand 'gek' te verklaren, maar juist om de patiënt te helpen met de coping rondom de pijnproblematiek. Bij revalidatie is er daarom altijd aandacht voor de psychische factoren van de patiënt.
Participatie
De gevolgen van (chronische) pijn op de psychosociale status van de patiënt zijn meestal groot; een toenemende afhankelijkheid, verminderde mobiliteit en veranderingen in emoties en welbevinden dragen eraan bij dat de kwaliteit van leven achteruitgaat. Participatie in de maatschappij is voor vrijwel ieder individu van groot belang. Het is daarom van belang dat er aandacht is voor de mogelijkheden tot participatie van de patiënt in de maatschappij. Het kan hierbij gaan om werk, invulling van de vrije tijd, opleiding of het uitvoeren van hobby's en het hebben en onderhouden van sociaal contact. Het omgaan met pijn vraagt niet alleen bij de patiënt, maar ook zeker bij de naasten, om educatie. Zeker wanneer de patiënt gediagnostiseerd is met een complex pijnsyndroom, kan dit leiden tot onbegrip door de naasten. Bij langdurige pijn (en bij revalidatie hiervan) is aandacht voor sociale factoren en participatie daarom van belang. Een zinvolle dagbesteding creëren samen met de patiënt, geniet de voorkeur.
Monitoren
Het monitoren van vooruitgang en het voorkomen van stagnatie van de pijn is van belang om het effect van een therapie te interpreteren. Om het effect op de kwaliteit van leven te meten bij patiënten met pijn, kan gebruik worden gemaakt van verschillende vragenlijsten. Denk bijvoorbeeld aan: SF-36, CIS, NHP, PDI-DLV en de PROMIS.
Bij acute pijn is het zinvol om regelmatig, bijvoorbeeld ieder zorgmoment, de pijnscore te vragen. Bij chronische pijnpatiënten is dit minder relevant, maar is verandering in algehele pijnbeleving wel goed om te blijven monitoren en bij toename van pijn interventies uit te zetten.
Meer informatie
Verbunt, J., et. al. (2019). Handboek pijnrevalidatie voor de eerste-, tweede- en derdelijns gezondheidszorg. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
Meetinstrumenten in de Zorg, beschikbaar via: https://meetinstrumentenzorg.nl/